اﻣﯿﺮی ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺑﻮد

ﻃﯽ ﺣﺪود ﯾﻚ ﻗﺮن و ﻧﯿﻢ ﻛﻪ از ﺷﻬﺎدت اﻣﯿﺮ ﺑﻪ ،دﺳﺖ ﺟﯿﺮﻩﺧﻮاران و ﺳﺮ ﺳﭙﺮدﮔﺎن ﻃﺎﻏﻮت ﻣﯽﮔﺬرد دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ در ﺳﺘﺎﯾﺶ از اﯾﻦ روح آزادﻩ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻘﺘﺪر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ. ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻔﻖ اﻟﻘﻮل ،اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدﻩاﻧﺪ ﻛﻪ "ﻣﺼﻠﺤﯽ" ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺸﻨﻪ اﺻﻼح "ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاری" ﭼﻨﺎن ﺷﯿﻔﺘﻪ اﺳﺘﻘﻼل و "زﻣﺎﻣﺪاری" ﭼﻨﯿﻦ ﺧﯿﺮﺧﻮاﻩ ﻣﻠﺖ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ دو ﻫﺰار و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ اﯾﺮان ﺑﻠﻜﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻬﺎن، ﻛﻢ ﻧﻈﯿﺮ و ﻛﻤﯿﺎب .اﺳﺖ . . . ﻣﯿﺮزا ﺗﻘﯽ ﺧﺎن اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ ﯾﺎ ﻣﯿﺮزا ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺧﺎن اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ، ﭘﺴﺮ ﻣﺸﻬﺪی ﻗﺮﺑﺎن ﻫﺰاوﻩﯾﯽ ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ ﻧﻮﻩ ﺗﻬﻤﺎﺳﺐ ﺑﯿﻚ اﺳﺖ. )ﻣﺸﻬﺪی ﻗﺮﺑﺎن ﻃﺒﺎخ اﺷﺮاف آن زﻣﺎن ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻃﺒﺎخ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻣﯿﺮزا ﻋﯿﺴﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﯿﺮزا ﺑﺰرگ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ ﺷﺪ(. ﻣﯿﺮزا ﺗﻘﯽ ﺧﺎن اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ در ﺧﺎﻧﻮادﻩای از ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در روﺳﺘﺎی ﻫﺰاوﻩ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز در داﻣﺎن ﯾﻜﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و اﺻﯿﻞﺗﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎی آن روز اﯾﺮان ﺗﺮﺑﯿﺖ .ﯾﺎﻓﺖ و رﺷﺪ ﻛﺮد ﻫﺰاوﻩ در دو ﻓﺮﺳﺨﯽ ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اراك و در ﻣﺠﺎورت ﻓﺮاﻫﺎن زادﮔﺎﻩ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺰرگ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻗﺮار داﺷﺖ. ﻛﺮﺑﻼﯾﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺮﺑﺎن در ﺳﻠﻚ ﻧﻮﻛﺮان ﻣﯿﺮزاﻋﯿﺴﯽ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﺑﺰرگ درآﻣﺪ و ﺑﻪ ﻣﻘﺎم آﺷﭙﺰی رﺳﯿﺪ و در زﻣﺎن ﻣﯿﺮزا اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم دوم و ﺻﺪر اﻋﻈﻢ ﻣﺤﻤﺪﺷﺎﻩ ﻣﻘﺎم ﻧﻈﺎرت در آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ را اﺣﺮاز ﻛﺮد و در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ "ﻗﺎﭘﻮﭼﯽ" ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﺷﺪ. ﺣﺸﺮ و ﻧﺸﺮ ﻣﯿﺮزا ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم از ﺳﻮﯾﯽ و اﺳﺘﻌﺪاد و دﻗﺖ ﻧﻈﺮ اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ از او ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﻣﯽﺳﺎزد ﻛﻪ ﻧﻈﯿﺮ آن در ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر ﻛﻤﺘﺮ دﯾﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد.راﻩ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻣﯿﺮ ﻛﺒﯿﺮ ﺑﻪ ﻛﻼس درس ﻓﺮزﻧﺪان ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم در ﺣﺎﻟﯽ ﻛﻪ اﻣﺜﺎل او ﺣﻖﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺗﻌﺒﯿﺮاﺗﯽ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم در ﺧﺼﻮص او ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﯽﺑﺮد، ﻋﻈﻤﺖ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ را در ﻫﻤﺎن دوران .ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﻣﯿﺮ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﻦ رﺷﺪ رﺳﯿﺪ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪﺧﺎن زﻧﮕﻨﻪ اﻣﯿﺮﻧﻈﺎم، وارد ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺷﺪ. ﺗﺤﺮﯾﺮ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﯽ در ﻣﺤﻀﺮ اﯾﻦ دو ﺷﺨﺼﯿﺖ، آﻏﺎزﻛﺎر اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ اﺳﺖ. ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﻟﺸﻜﺮ ﻧﻮﯾﺴﯽ در ﺳﺎل 1251 ﻫﺠﺮی ﻗﻤﺮی ﺑﻪ ﺷﻐﻞ وﻟﻘﺐ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﻧﻈﺎم در ﻟﺸﻜﺮ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻣﻨﺴﻮب و ﻣﻠﻘﺐ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﻌﺪ از ﺳﻤﺖ اﺳﺘﯿﻔﺎ ﺑﻪ وزﯾﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻛﻞ ﻗﻮا ﻣﯽرﺳﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎ ﺟﻠﻮس ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ،ﺷﺎﻩ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ، ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﯽ ﺧﺎن، ﺑﻪ ﻟﻘﺐ اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮی اﺗﺎﺑﻜﯽ و ﻧﺎﺋﺒﯽ درآﻣﺪ. در ﺣﺎﻟﯽ ﻛﻪ ﻣﻨﺼﺐ ﺻﺪارت و اﻣﯿﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ را داﺷﺖ. ﺣﺴﺎدت اﻣﺜﺎل ﻣﯿﺮزا آﻗﺎﺧﺎن ﻧﻮری و دﺳﺎﯾﺲ او ﻫﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻣﻬﺪﻋﻠﯿﺎ در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻠﯿﻪ اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ در ﺷﺎﻩ اﺛﺮی ﻧﻜﺮد و ازدواج اﻣﯿﺮ ﻛﺒﯿﺮ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ ﺗﻨﯽ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺰت اﻟﺪوﻟﻪ اوﺿﺎع را ﻛﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ آرام ﻛﺮد. اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ ﺳﺮﮔﺮم اﺻﻼﺣﺎت ﻛﻠﯽ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺳﺨﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻃﻐﯿﺎن ﻧﺎﺷﯽ از ﻫﺮج و ﻣﺮج اواﺧﺮ دوران ﻣﺤﻤﺪﺷﺎﻩ .ﺑﻮد اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻬﻢ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت وی ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ ،اﺷﺎرﻩ ﻛﺮد: رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺸﻮش ارﺗﺶ اﺻﻼح اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ، ﺧﺘﻢ ﻏﺎﺋﻠﻪ ﺧﺮاﺳﺎن و ﻗﻠﻊ و ﻗﻤﻊ ﻛﺮدن ﺣﺴﯿﻦ ﺧﺎن ﺳﺎﻻر و ﭘﯿﺮوان ﻣﯿﺮزا ﻋﻠﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﯿﺮازی، ﺧﺘﻢ ﻏﺎﺋﻠﻪ ﻣﺎزﻧﺪران ﻛﻪ ﺳﻨﮕﺮ و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻩ ﺑﺎﺑﯿﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺮدﮔﯽ ﻣﻼﺣﺴﯿﻦ ﺷﯿﺮوﯾﻪﯾﯽ و ﻣﻼﺣﻤﺪﻋﻠﯽ ﻗﺪوﺳﯽ ﺑﻮد.ﺣﺬف اﻟﻘﺎب و ﻋﻨﺎوﯾﻦ ،درﺑﺎری، ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﺑﯿﺮق اﯾﺮان در ﻣﻤﺎﻟﻚ ﺧﺎرﺟﻪ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﺪرﺳﻪ داراﻟﻔﻨﻮن، اﯾﺠﺎد روزﻧﺎﻣﻪ وﻗﺎﯾﻊ اﺗﻔﺎﻗﯿﻪ در ﭘﻨﺠﻢ رﺑﯿﻊاﻟﺜﺎﻧﯽ 1267 ﻫـ.ق ﻛﻪﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪ دوﻟﺘﯽ اﯾﺮان و روزﻧﺎﻣﻪ دوﻟﺖ ﻋﻠّﯿﻪ اﯾﺮان و روزﻧﺎﻣﻪ اﯾﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﺪ، اﯾﺠﺎد ﭼﺎﭘﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻨﻈﻢ، ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮای ﺗﻮپ ﺗﻮﭘﭽﯿﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﯿﺪان ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ، ﻣﻨﻊ رﺷﻮﻩ و ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ،ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﭼﻮن ﺑﻠﻮرﺳﺎزی، ﭼﻠﻮارﺑﺎﻓﯽ، ﻣﺎﻫﻮت ﺑﺎﻓﯽ .اﺳﻠﺤﻪ ﺳﺎزی، ﺗﻮپ رﯾﺰی و ﻏﯿﺮﻩ آﻧﭽﻪ ﻫﻤﻮارﻩ ﻧﺎم اﻣﯿﺮ ﻛﺒﯿﺮ را در ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد، ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻣﺪرﺳﻪ داراﻟﻔﻨﻮن ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺟﺪﯾﺪ و اﺳﺘﺨﺪام ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ و اﺳﺘﺎدان ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر آﻧﻬﺎ اﺳﺎﺗﯿﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯾﺮان ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﯽﻛﺮدﻧﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺄﺳﯿﺲ اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ آﻧﭽﻪ اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ در زﻣﺎن ﺣﯿﺎﺗﺶ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻣﺘﺤﻘﻖ ﻧﺸﺪ و ﺣﺴﻮدان اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ ﭼﻮن ﻣﯿﺮزا آﻗﺎﺧﺎن ﻧﻮری ﺳﻠﻄﻪ و ﻧﻔﻮذ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و اﻏﺮاض و اﻣﯿﺎﻟﺸﺎن را در اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ دﺧﺎﻟﺖ دادﻧﺪ، از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮدن ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﺷﺎﮔﺮد از ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن ﺑﻪ ﻧﺰد ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﺗﺎ در اﯾﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﯾﺎﺑﻨﺪ. اﻓﺴﻮس ﻛﻪ ﯾﻚ روز ﭘﺲ از ﻋﺰل اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ، ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻓﺮﻧﮕﯽ وارد ﺗﻬﺮان ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﮔﻮﯾﯽ او را در ﺣﺎل ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ. ﻣﯿﺮزا آﻗﺎﺧﺎن ﻧﻮری ﺑﺎ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﻌﻠﻤﺎن از ﻓﺮﻧﮓ، ﻫﻨﻮز ﺳﻌﯽ در ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ داراﻟﻔﻨﻮن دارد ﻛﻪ .ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺘﻞ ...ﺳﺮاﻧﺠﺎم دﺷﻤﻨﯽ اﻣﺜﺎل آﻗﺎﺧﺎن ﻧﻮری و ﻣﻬﺪﻋﻠﯿﺎ و و ﻧﺎداﻧﯽ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ، اﻣﯿﺮﻛﺒﯿﺮ از ﺻﺪارت و ﺗﻤﺎم ﻣﺸﺎﻏﻞ دوﻟﺘﯽ ﺑﺮﻛﻨﺎر و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ * .ﻛﺎﺷﺎن ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺷﻮد ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ، اﻣﺎ ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن اﻣﯿﺮ و ﻣﻤﻠﮑﺖ ، از ﭘﺎی ﻧﻨﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺣﮑﻢ ﻗﺘﻞ او رااز ﺷﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻓﺮاش را رواﻧﻪ ﮐﺎﺷﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻣﯿﺮ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ :ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﭼﺎﮐﺮ آﺳﺘﺎن ﻣﻼﺋﮏ ﭘﺎﺳﺒﺎن، ﻓﺪوی ﺧﺎص دوﻟﺖ اﺑﺪ» ﻣﺪت، ﺣﺎج ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﭘﯿﺸﺨﺪﻣﺖ ﺧﺎﺻﻪ، ﻓﺮاﺷﺒﺎﺷﯽ درﺑﺎر ﺳﭙﻬﺮ اﻗﺘﺪار ﻣﺄﻣﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﯿﻦ ﮐﺎﺷﺎن رﻓﺘﻪ، ﻣﯿﺮزا ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ را راﺣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ. و در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﺑﯿﻦ اﻻﻗﺮان ﻣﻔﺘﺨﺮ و ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻢ «.ﺧﺴﺮواﻧﯽ ﻣﺴﺘﻈﻬﺮ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺒﺢ روز ﺣﺎدﺛﻪ ﺻﺒﺢ روز ﺣﺎدﺛﻪ ﺧﺒﺮ آوردﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﮑﯽ از ﺗﻬﺮان ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن وزارت اﻣﯿﺮ و ﺧﻠﻌﺘﯽ ﺷﺎﻩ را ﻣﯽ آورد.اﻣﯿﺮ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم رﻓﺖ . ﺷﺎﯾﺪ ﺧﺒﺮ رﺳﯿﺪن ﺧﻠﻌﺖ را ﺑﺎور ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد. ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻓﺮاش ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎغ ﻓﯿﻦ رﺳﯿﺪ ﭼﺎﭘﺎر دوﻟﺘﯽ را در ﮐﻨﺎر در ﺣﻤﺎم دﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻣﯿﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺣﻤﺎم ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ای را از .وی ﺑﮕﯿﺮد ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻓﺮاش دﺳﺖ وی را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺣﻤﺎم ﺑﺮد ﮐﻪ وی زن اﻣﯿﺮ را از آﻣﺪﻧﺶ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﮑﻨﺪ. ﻣﺎﻣﻮراﻧﺶ در دﯾﮕﺮ ﺣﻤﺎم را .ﻣﺴﺪود ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﯿﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﮐﻪ از ﺣﮑﻢ ﻗﺘﻠﺶ ، ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﻋﻠﯽ ﺧﺎن داﺷﺖ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﺷﻤﺎ ﭼﺮا ﻣﺎﻣﻮر اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﺪﯾﺪ؟ اﻣﯿﺮ ﺳﭙﺲ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد ﻋﺰت اﻟﺪوﻟﻪ را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﺪ و ﻧﺰد وی وﺻﯿﺖ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﻋﻠﯽﺧﺎن آﺧﺮﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﺮ او را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ و ﮐﺎر ﻗﺘﻞ را آﻏﺎز ﮐﺮد: رگﻫﺎی دﺳﺖ وﭘﺎﻫﺎﯾﺶ را ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﺧﻮنرﯾﺰی .ﻋﻠﯽ ﺧﺎن ﻓﺮاش ﺑﻪ ﻣﯿﺮ ﻏﻀﺐ اﺷﺎرﻩای ﮐﺮد ﻣﯿﺮﻏﻀﺐ ﺑﺎ ﭼﮑﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن دو ﮐﺘﻒ اﻣﯿﺮ ﮐﻮﺑﯿﺪ. ﭼﻮن اﻣﯿﺮ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ در ﻏﻠﻄﯿﺪ دﺳﺘﻤﺎﻟﯽ در ﮔﻠﻮﯾﺶ ﻓﺸﺮد ﺗﺎ .ﺟﺎن داد .ﻓﺮاش ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ دﯾﮕﺮ ﮐﺎری ﻧﺪارﯾﻢ وی و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﺑﺎ اﺳﺒﺎن ﺗﻨﺪ رو ﺑﻪ ﺗﻬﺮان .ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﭘﯿﮑﺮ اﻣﯿﺮ را اﺑﺘﺪا در ﻫﻤﺎن ﮐﺎﺷﺎن دﻓﻦ ﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ، ﺑﻪ اﺻﺮار ﻫﻤﺴﺮش ﻋﺰتاﻟﺪوﻟﻪ ﮐﺎﻟﺒﺪش را ﺑﻪ ﮐﺮﺑﻼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ و در اﺗﺎﻗﯽ ﮐﻪ درب آن ﺑﻪ .ﺳﻮی ﺻﺤﻦ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﺑﺎز ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺎک ﺳﭙﺮدﻧﺪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ روزﻧﺎﻣﻪ وﻗﺎﯾﻊ اﺗﻔﺎﻗﯿﻪ ﺳﻪ روز ﭘﺲ از ﻗﺘﻞ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ﻧﻮﺷﺖ: »ﻣﯿﺮزا ﺗﻘﯽ ﺧﺎن اﺣﻮال ﺧﻮﺷﯽ ﻧﺪارد و ﺻﻮرت و ﭘﺎﻫﺎﯾﺶ ورم ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ«. دو روز ﺑﻌﺪ در ًﺧﺒﺮی ﮐﻮﭼﮏﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ: »ﻣﯿﺮزا ﺗﻘﯽ ﺧﺎن ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎ اﻣﯿﺮﻧﻈﺎم و ﺷﺨﺺ اول اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺑﻮد ﺷﺐ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ «.در ﮐﺎﺷﺎن وﻓﺎت ﯾﺎﻓﺖ روﺳﯿﻪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﻗﺘﻞ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻧﺪ. وزﯾﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺷﺪﯾﺪاﻟﻠﺤﻨﯽ ،ﻧﻮﺷﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑﺮای اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﻧﻌﮑﺎس درﺳﺖ آن ﺗﺮﺟﻤﻪاش را در ﻟﻨﺪن اﻧﺠﺎم داد. در اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ آﻣﺪﻩ :اﺳﺖ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺗﻔﺎﺻﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷﻨﯿﻊ و وﺣﺸﯽ ﻣﻨﺸﺎﻧﻪ را ﺷﻨﯿﺪ... ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻗﺘﻞ ﺑﯽ ﺗﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﻣﺮﺣﻮم اﻣﯿﺮ، ﮔﻨﺎﻫﺎن دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﺻﺪور ﯾﺎﺑﺪ ﺑﺮ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻻزم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ آﯾﺎ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻓﺨﺮ ﺗﺎج اﻧﮕﻠﯿﺲ وﻻﯾﻖ ﺣﻘﻮق ﻣﻤﻠﮑﺖ آدﻣﯽ ﻣﻨﺶ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ وزﯾﺮﻣﺨﺘﺎر آن ﻣﻘﯿﻢ ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﻨﺪ ارﺗﮑﺎب .اﻣﻮری را ﮐﻪ آن ﻗﺪر ﻣﺼﺎدم اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ وزارت ﺧﺎرﺟﻪ روﺳﯿﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﻪ اﻋﺘﺮاﺿﯽ را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﮔﺰار اﯾﺮان در ﺳﻦﭘﺘﺮزﺑﻮرگ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻧﻮری را وادار ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻮد. ﺗﺰار روﺳﯿﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در دﯾﺪار ﺳﻔﯿﺮ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﺮاﺗﺐ »ﺧﺸﻢ و وﺣﺸﺖ« ﺧﻮد را از »ﻗﺘﻞ وزﯾﺮ ﻓﻘﯿﺪ ﺷﺎﻩ« اﺑﺮاز داﺷﺖ و ﺳﺨﻦ ﻣﻮﻫﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ زﺑﺎن آورد: "اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ ﭼﻨﺎن ﻣﺮدﻣﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮن ".دارﻧﺪ و ﻧﻪ اﯾﻤﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺘﻞ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﯾﻦ .ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﺑﯽ ﻧﯿﻨﮓ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاﻩ وزﯾﺮ ﻣﺨﺘﺎر اﻧﮕﻠﯿﺲ اﻣﯿﺮ را ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدﻩ وی را ﻓﺮدی درﺷﺖ و ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ. ﺑﯽ ﻧﯿﻨﮓ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ اﻣﯿﺮ در ﺟﻮاﻧﯽ اﻫﻞ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﻮدﻩ و اﻧﺪام ﻗﻮی و .درﺷﺖ وی ﻫﻢ ﻣﻮﯾﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ وزﯾﺮ ﻣﺨﺘﺎر اﻧﮕﻠﯿﺲ در ﯾﮑﯽ از ﮔﺰارشﻫﺎﯾﺶ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﭘﻮل دوﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺻﻔﺖ ﺑﺎرز اﯾﺮاﻧﯿﺎن اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ در اﻣﯿﺮ راﻫﯽ ﻧﺪارد. ﻫﻤﻪ وی را ﻓﺮدی ﻣﻮرد اﻃﻤﯿﻨﺎنو ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺴﺎد ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. دﮐﺘﺮ ﭘﻼک اﺗﺮﯾﺸﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ: ﭘﻮﻟﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﯿﺮ .ﻣﯽدادﻧﺪ و ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ ﻫﻤﮕﯽ ﺧﺮج ﮐﺸﺘﻨﺶ ﺷﺪ